نهم ربیع الاول، نه تنها نخستین روز امامت امام عصر علیه السلام است، بلکه آغاز دوره ای حیاتی و مهم در تاریخ شیعه نیز به شمار می آید. در سالروز نهم ربیع الاول که یادمان آغاز امامت ولی عصر علیه السلام است، تصمیم گرفتیم در چند سطر به رخ دادهایی که پس از شهادت امام حسن عسکری علیه السلام  روی داد، اشاره کنیم.

روز جمعه، هشتم ربیع الاول سال 260 هـ.ق، (1179سال قبل) امام حسن عسکری علیه السلام پس از این که نماز صبح را خواندند، بر اثر زهری که هشت روز قبل معتمد (ابوالعباس محمد معتمد یا احمد معتمد علی‌الله پانزدهمین خلیفه عباسی در بغداد بود که از سال ۲۵۶ تا ۲۷۹ هجری قمری در سرزمین‌های اسلامی فرمان راند.) به ایشان خورانده بود، به شهادت رسید. این حادثه در شرایطی روی داد که امام یازدهم افزون بر این که مانند پدران خود زمینه را برای غیبت آماده کرده بود، (امام حسن عسکری(ع) باید زمینه را برای غیبت فرزند خویش آماده می‌کردند و برای همین جز با یاران خاص ملاقات و معاشرت نمی‌کردند تا مردم کم کم به عدم ارتباط مستقیم و ظاهری با امام معصوم زمان خویش انس بگیرند. از جمله اقدامات دیگر امام حسن عسکری(ع) طرح پیشاپیش مسئله غیبت بود؛ ایشان در موارد متعددی، غیبت فرزندشان را که جانشین پس از خودشان محسوب می‌شد خبر دادند و این‌گونه مردم و جامعه را برای پذیرش غیبت آماده کردند و زمینه را برای غیبت امام مهدی(عج) آماده کنند.) شب پیش از شهادت شان، دور از چشم مأموران خلیفه، نامه های بسیاری به شهرهای شیعه نشین فرستادند. خبر شهادت امام در سراسر شهر سامرا پیچید و مردم به احترام او عزاداری کردند. به گفته مورخان، در روز شهادت امام، سامرا به صحرای قیامت تبدیل شده بود.

حکومت عباسی از مدت ها پیش بر اساس سخن رسول الله صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السلام مبنی بر این که مهدی فرزند امام حسن عسکری علیه السلام است، امام یازدهم را زیر نظر داشت و مراقب بود تا فرزندی از ایشان نماند، ولی امام یازدهم با پنهان نگه داشتن خبر ولادت فرزندش این نقشه را باطل کرده بود. پس از شهادت امام کم کم خبر فرزندی به نام مهدی علیه السلام پخش شد و تلاش چند باره خلیفه عباسی برای یافتن امام مهدی علیه السلام به نتیجه نرسید.

عثمان بن سعید، نائب اول امام بود و با آغاز غیبت ولی عصر علیه السلام توقیعات حضرت را به شیعیان می رساند. آغاز غیبت صغری مصادف با آغاز امامت حضرت مهدی علیه السلام بود تا مردم آرام آرام با مفهوم تلخ و دردناک غیبت آشنا شده، بتوانند تا آن زمان که به اشتباه خود پی می‌برند و به وظایف خود در برابر امامان آگاه می‌شوند، همچنان دیندار بمانند. غیبت صغری حضرت ولی عصر (عج الله تعالی فرجه الشریف) از آغاز ولایت ایشان تا سال 329 هجری قمری به طول انجامید. در دوران غیبت صغری چهار نایب خاص، امر وساطت میان امام علیه السلام و شیعیان را به عهده داشته و چنان‌که خواهیم دید، همه آنها معروف و سرشناس بوده‌اند. آنان احکام دین را از وجود اقدس امام زمان علیه السلام گرفته و در اختیار شیعیان می‌گذاشتند. آنان جمعی بودند که امام حسن عسکری علیه السلام در زمان حیات خود عدالتشان را تأیید فرمود و همه را به عنوان امین امام زمان علیه السلام معرفی کرد و بعد از خود، ناظر املاک و متصدی کارهای خویش گردانید، و آنها را با نام و نسب به مردم معرفی نمود.

پس از این دوره، مرحله ی جدیدی از غیبت که به دوره ی غیبت کبری مشهور است، آغاز شد که تاکنون نیز ادامه دارد. این دوران، سخت ترین دوره ی امتحان پیروان دین اسلام است، زیرا ارتباط مستقیم با امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) برای همگان امکان پذیر نیست و نایب خاصی نیز وجود ندارد تا از آن امام همام، کسب تکلیف و پاسخ پرسش های مردم را دریافت کند.