معرفی شهرستان دالاهو
شهرستان دالاهو
شهرستان دالاهوبا مساحت 1930 کیلو متر مربع، در قسمت غربی استان کرمانشاه بین 9ََ°34 تا ΄46 °34 عرض شمالی و΄53 °45 تا ΄35 °46 طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده است،که از شمال به جوانرود وثلاث باباجانی ، از غرب به سر پل ذهاب ، از جنوب غربی به گیلان غرب ، از شرق و جنوب شرقی به اسلام آباد غرب وازشمال شرق به کرمانشاه محدود می شود.
در خصوص قدمت و تمدن وتاریخ دقیق حیات انسانی در این ناحیه اطلاعات صریح و مستندی دردست نیست، شاید بتوان گفت؛ آثار باستانی به جای مانده بیانگر قدمت آن به دوران ایران باستان( دوره ساسانی ) و قبل ازظهور اسلام بر می گردد. بر اساس نوشته ها و یادداشت های تاریخ نویسان ؛ کرند(کارینا) چنین توصیف شدهاست: در مرج القلعه شهر زیبایی وجود دارد که هوای آن بسیارسرد وآبهای سردی نیز در آن جاریست. ...که باید همان کرندباشد ... کرند در میان کوهی بلند واقع است و آب و هوایش دلپسند ونافع، بام خانه هر یک صحن خانه دیگری است؛ واز دور با شکوه واز هر عیب و نقصی ،عاری و بریست ، از یک طرف کوه واز طرف دیگر باغات بسیار... دارای باروئی مهم و حول و حوش آن روستاهای پرجمعیت و خوب ... میوهجات مرغوب، انگورش مشهور آفاق و هندوانهاش در شیرینی طاق. اهالیش با قوت و تنومندند وقوی هیکل و بلندقامت و توانائی هر یک به قدر ده مرد است. یعقوبی حکایت میکند: که در مراتع آن خلفای عباسی ایلخی اسبان خود را نگه میداشتند. .... و در دوره افشاریه مرکز تدارکات سپاه نادری بودهاست.
در سفرنامه ناصرالدین شاه به نقل از اوژان اوبن چنین آمده است: کرند قصبه بزرگی است با ششصد خانوار کرندی وحدود بیست خانواریهودی.... اهالی آن بیشتر از طایفه گوران کرندی، باباجانی و دهستانهای بیونیج و بانزرده میباشند.... رباط بسیار بزرگی که شاه سلیمان صفوی به اهتمام شیخ علیخان زنگنه ساخته، لیکن گردش روزگار از کارش انداخته، آسیابشان پانزده مجراست و آبشان بیحد و مرز، شش دستگاه چخماق سازی دارند و شب و روز در کارند..... چشمهای در یک فرسنگی آنجاست که مشهور به سرچشمه و زیباست همه کس از کیفیت آن چشمه در حیرت است وچشم و دل مسافر مجاور از استحضارش بیبصیرت
در کرند؛ محلات شوا، زرده و در بندهمچنان بافت قدیمی و سنتی خود را حفظ کرده است.
اهالی این منطقه بیشتراز طوایف گوران کرندی، باباجانی و دهستان های بیونیج و بان زرده و از نژاد کردبوده و با گویش کردی گورانی که ترکیبی از لهجه های کردی اورامانی،کرمانج ، لکی وکردی کرمانشاهی است ، تکلم می کنند.کتب کلامیِ شان نیز به سبک کردی گورانی نگاشته شده است. از نظر اعتقادی اکثریت مردمان این دیار ( 83%)پیرو مسلک اهل حق و اقلیتی از آنان اهل تسنن (13%) و تشیع(4%) هستند.
شهرستان از لحاظ صنایع دستی مانند: چاقو سازی، فلز کاری وساخت ادوات موسیقی و ابزار کشاورزی ، گلیم ، گیوه موج(چادر شب) وسبد پیشینه ای دیرینه دارد بطوری که این صنایع با اندک تغییراتی به خارج از کشورصادر می شوند.
تقسیمات سیاسی - اداری شهرستان دالاهو از دو بخش ؛ مرکزی و گهواره تشکیل شده است. بخش مرکزی شامل ؛ شهر کرند غرب و سه دهستان ؛ حومه ، بانزرده و بیونیج می باشد
بخش گهواره شامل ؛ شهر گهواره و دو دهستان قلخانی وگوران می باشد.
مردمان ساکن دالاهو از اقوام کرد هستند که به زبان کردی و گویشهای جافی ، کلهری و قلخانی تکلم میکنند.
مردم ساده و صمیمی این منطقه همچنان لباسهای محلی خود را میپوشند که صفا و صمیمیت آنها را در چشم مسافران دو چندان میکند.
از پوشاک مردان میتوان شیه و، شلوار جافی، کوله بال، کلاو، کلاش و از پوشاک زنان شیه و، پاپوش، جلسقه ، ماشته، سرون، سلته و زبون را نام برد.
تنبور مهمترین ساز منطقه دالاهو است که قدمتی هزاران ساله دارد.
کوههای سر به فلک کشیده با قلههای پر برف، رودخانههای خروشان و رقصان، جنگلهای سرسبز و طبیعت بکر و با صفا با مردمانی ساده و صمیمی اولین جایی را که در ذهن گردشگران کرمانشاه زنده میکند منطقه دالاهو ، بهشت زمینی این دیار است. شهرستان دالاهو با سه شهر کرند(مرکز شهرستان) و شهرریجاب و شهرگهواره و همجنین 5 دهستان به نامهای گوران- قلخانی- بیوه نیج- زرده- حومه کرند در برگیرنده آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی بسیاری است که ذیلا" به برخی از آنها اشاره می گردد:
وجود طبیعت بکر و جلوههای طبیعی ازجمله جنگلها، کوهستانهای مرتفع، رودخانهها ، درهها و چشمهها این منطقه را از سایر مناطق استان متمایز کرده است.
یکی از مهمترین ارتفاعات منطقه کوهستانی دالاهو نواکوه است که آب و هوای معتدل و سرد کوهستانی را برای این منطقه به ارمغان آورده است.
یکی از مهمترین رودخانههای شهرستان دالاهو رودخانه کرند است و از دیگر رودخانه های آن میتوان به زمکان، هورو و بریشاه اشاره کرد. سراب کرند غرب، رشمینه، قورچی باشی ، سفرشاه ، قلعه زنجیر و تختگاه جهانبخش هم از دیگر رودخانههای این منطقه است.
به جرات میتوان گفت این شهرستان دیدنی بیشتر زیبایی توصیف ناپذیرش را مدیون سرابها و رودخانههای خروشان است که یکی دیگر از مهمترین آنها میتوان ریجاب را نام برد.
ریجاب یکی از ۵۰ منطقه نمونه گردشگردی استان کرمانشاه یکی ازتوریستیترین شهرهای این استان است.
در تاریخ ۱۴ مهر ماه ۱۳۹۰هجری شمسی طی تقسیمات کشوری، روستای ریجاب به شهر ریجاب تغییر یافت. شهر ریجاب متشکل از روستاهای باباجانی، شهرک بالا و پایین، شالان و بانمزاران میباشد
که از این میان شالان همواره پذیرای گردشگران بسیاری است.
این شهر در 23 کیلومتری سرپل ذهاب و 140 کیلومتری کرمانشاه واقع است.
آب و هوای آن در فصول بهار و تابستان خنک و در پاییز و زمستان سرد و برف گیر است.
رودخانه پرآب الوند در جنوب روستا جریان دارد.
شالان به سبب درختان بسیار بلند و پوشش سبز ، چشمهها ، سرچشمه رودهای کوچک ، زیارتگاه عبدالله ابن عمر، جنگلهای انبوه و گسترده، باغات گردو، انار و انجیر کوهی از تفرجگاههای زیبا و کم نظیر استان است که مورد توجه گردشگران بسیاری است.
مسجد عبدالله بن عمر : این بنا علی الظاهر از بناهای قبل از اسلام بوده ، که پس از ظهور اسلام در ایران به مسجد تبدیل شده است ، اهالی منطقه بنای مسجد را به عبدالله بن عمر فرزند خلیفه دوم نسبت می دهند و به همین نام نیز معروف شده است.
این مسجد یکی از مساجد صدر اسلام است که در محله شالان قرار دارد، شالوده این بنا بر روی بنایی که به قبل از اسلام تعلق داشته ساخته شده است.
مسجد به شکل مستطیل و به ابعاد 7.10 در 18 متر است، شبستان مسجد دارای هشت ستون در دو ردیف موازی است.
محراب مسجد بر خلاف سایر مساجد اسلامی از دیوار جنوبی بیرون نیامده بلکه به وسیله گچ بری به دیوار مسجد اضافه شده است.
منبر پنج پلهای مسجد پشت به محراب ساخته شده و مصالح آن سنگ و گچ است.
مناره مسجد در جنوب غربی پشت بام دارای 21 پله مثلثی شکل است در بالای آن نیز گنبدی مخروطی قرار دارد.
در نزدیکی ریجاب قبرستانی از صدر اسلام با تعدادی آرامگاه به سبک چهار طاقیهای دوره ساسانی است.
در میان قبور بنای عظیمی دیده میشود که در میان اهالی محل به مقبره ابودجانه معروف است، ابودجانه از یاران با وفای پیامبر (ص) در جنگ احد، بدر و دیگر غزوات نبی اکرم(صلی الله علیه و آله) حضور داشته است که برای اهل تسنن متبرک و محترم است، و در جنگ یمامه با مسیلمه کذاب به درجه شهادت رسید.
یکی دیگر از جاذبههای این شهرستان مقبره بابا یادگار در نزدیکی قلعه یزدگرد است که از زیارتگاههای پیروان اهل حق به شمار میرود.
این بنا از نظر معماری به صورت فضای مربعی شکل است بر روی آن گنبد مخروطی شکلی قرار گرفته و سطوح داخلی و خارجی بنا به وسیله ملات گچ اندود شده است.
از دیگر روستاهای این شهرستان میتوان روستای حریر را نام برد.
روستای حریر به دلیل برخورداری از موقعیت طبیعی و اقلیمی مطلوب ، مناظر و جلوههای طبیعی منحصر به فردی دارد، مراتع سبز و حاصلخیز روستا بویژه در بهار و تابستان و پاییز زیباییهای شگفتانگیز و جلوههای جذابی پدید می- آورد.
یکی از چشماندازهای بسیار زیبای روستا، مناظر اطراف سراب حریر میباشد که از درختان بلند، گیاهان و گلهای وحشی پوشیده شده است.
روستای سرخه دیزه (از توابع بخش مرکزی و شهرکرند) نیز از دیگر جاذبههای این شهرستان است که به سبب استقرار در کوهپایه و اقلیم معتدل، طبیعت زیبا و استقرار عشایر و فصل کوچ دارای جذابیت بسیار است. در روستای سرخه دیزه بقایای قلعه عظیمی از روزگار ساسانیان برجاست که از قلوه سنگ و ملاط ساخته شده ودو نوع آجر با دو رنگ نخودی و قرمز در ساخت آن به کار برده شده است .
علاوه بر زیباییهای بیشمار طبیعی در این شهرستان جاذبههای تاریخی نیز وجود دارد که همواره مورد توجه گردشگران است، از جمله میتوان به قلعه یزدگرد اشاره کرد.
مجموعه بنای یادمانی قلعه یزدگرد در 18 کیلومتری سه راهی ریجاب به سر پل ذهاب قرار دارد.
این مجموعه با وسعت حدود 40 کیلومتر مربع از سمت شمال غرب با پرتگاه تندی به جلگه ذهاب و از طرف شمال و شرق به صخرههای پلکانی دالاهو منتهی میشود.
بر اساس کاوشهای باستان شناسی زمان ساخت این مجموعه به دوره ساسانی و یا اواخر دوره اشکانی بر میگردد.
این مجموعه شامل چند محوطه از جمله دیوار گچ، آشپزخانه، دروازه، جای دار، تپه رش ، قلعه یزدگرد ، گچ گمبد ، قلعه داور، نقاره خانه و آسیاب است.
تاق گرا: ایوان سنگی مسقفی است که در دروازه کوهسار زاگرس و گردنه پاطاق در تنگه پاطاق موجود است علت بنای آن را عده ای توقف گاه شاهی و عده ای علامت سرمدی ایالت ماد از ایالت های اشکانیان تصور کرده اند.
بانزرده : دهستان بانزرده علی الخصوص روستای بانزرده(دوازده کیلو متری شمال غربی منطقه ریجاب)، دارای آثار فراوانی از دوره ساسانیان است، از جمله مهمترین این آثار می توان به ؛ بان مَه زاران ، قلعه گَه ، گنبد کلایی ، قبر سلطان سی قلی مَه ، قلعه و برج خاموشی ، زندان دو ناب ، پل دروازه ، قلعه ویرانه ، بهشت و دوزخ ، بابا شیخ ، نقاط حجاری شده دره« هونان» ، نهرگبری ( جوگوری)، مسجد ریجاب ،گمری ملک، قلعه سراب کنار، قلعه تاش خیزی ، قبر شیخ بایزی بستان ، برج ریجاب ، قلعه بان زرده ، قلعه یزد گردی، نقاره خانه، آشیابا ، گچ گنید ، آشپز خانه ، دیوار دفاعی و بقعه بابا یادگار اشاره نمود،
کرند: از جمله جاذبه های گردشگری این شهر می توان به بقعه پیر بنیامین و پیر موسی ، و سراب زیبای کرند اشاره نمود.
در پایان اگر بخواهیم به جاذبه های شهرستان دالاهو اشاره ای کوتاه ومختصر داشته باشیم سراب کرند وحریر ، سراب رشمینه، قله نواکوه، باغات انبوه، سلسله رشته کوههای دالاهو، محوطه دارو گردکان، محوطه وتپه تاریخی طلسم، محوطه تاریخی سرخه دیزه ، مقبره ها وبقعه های شهرستان ، صنایع دستی ( چاقو سازی) و محصولات این شهرستان (گردو ، انجیر، انگور، سیب درختی ، کشمش ، زیتون و...) اشاره نمود
مهمترین سوغات این شهرستان به دلیل وجود باغهای پر بار، انجیر و انگور و گردو است.
همچنین گردشگران میتوانند از نخود و روغن حیوانی مرغوب این دیار تهیه و به عنوان سوغاتی با خود به همراه ببرند.
از مهمترین صنایع دستی شهرستان دالاهو میتوان به قالی بافی ، چاقوسازی ، فلز کاری ، ساخت ادوات موسیقی ، موج (چادر شب) گلیم ، گیوه و سبد اشاره کرد که در نهایت چیرهدستی توسط هنرمندان این دیار تهیه میشود.
در آستانه بهار طبیعت و نوروز مسافران و گردشگران بسیاری به سیر و سیاحت در منطقه دالاهو مشغولند تا دمی دور از هیاهوی زندگی شهری، آرامش و آسایش را از لابهلای زیباییهای بیشمار و بکر این بهشت زمینی هدیه بگیرند.