درس های از پدافند غیر عامل
محصولات تراریخته
مقدمه :
با گذشت زمان (تقریبا 300 سال) و پیشرفت علم در زمینههای مختلف آدمی دانست که تمام اطلاعات لازم برای ادامه حیات هرگونه زیستی ( اگر از پارهای از ویروسها با محتوای ژنتیکی آر. ان.ای صرفنظر شود)، بهصورت ساختار مولکولی پیچیدهای به نام DNA)، درون این سلولهای کوچک قرار دارد). مولکول دیانای تمام اطلاعات لازم برای ساخته شدن یک موجود زنده را داراست. این مولکول از واحدهای وراثتی تشکیل شده که به آنها ژن گفته میشود. ژنها از نسلی به نسل دیگر به ارث میرسند و باعث بروز ویژگیهای هرگونهای میشوند. ساختار مولکول دی انای توسط مکانیسمهایی از تغییر و اشتباه حفاظت میشود ولی از آنجا که هیچچیز کامل نیست به علت اشتباه در به ارث رسیدن ژنها گاهی صفتهایی ایجاد میشود که وجودشان سبب برتری آن گونه میشود. دقیقا همین اتفاق پایه تکامل است.
تمام سازوکارهای شرح داده شده بهطور طبیعی اتفاق میافتاد، اما با پیشرفت علم کمکم بشر یاد گرفت که میتواند در این مکانیسمها که پایه حیاتند، دستکاری کند و به این ترتیب موجوداتی با محتوای ژنتیکی دستکاری شده یا تراریخته ( Transgenic )خلق کند.
به چه گیاهی تراریخته اطلاق میشود ؟
تمام سازوکارهای شرح داده شده بهطور طبیعی اتفاق میافتاد، اما با پیشرفت علم کمکم بشر یاد گرفت که میتواند در این مکانیسمها که پایه حیاتند، دستکاری کند و به این ترتیب موجوداتی با محتوای ژنتیکی دستکاری شده یا تراریخته ( Transgenic )خلق کند.
یا به اختصار گیاه تراریخته یعنی :
گیاهی اطلاق میشود که ساختار ژنتیکی آن از طریق مهندسی ژنتیک تغییر یافته باشد.
گیاه تراریخته به چه منظور انجام می گیرد؟
گیاهان همواره در معرض خطر حمله آفات و بیماریها قرار دارند . برای کاهش خسارت ناشی از حشرات، باغها و مزرعهها باید بهصورت دائم سمپاشی شوند . بسیاری از این آفتکشها غیراختصاصی عمل میکنند یعنی علاوه بر حشره آفت طیف وسیعی از حشرات دیگر را هم ازبین میبرند.
بنابراین حشرهکش ایدهآل باید بتواند فقط بر حشره هدف اثر داشته باشد و نه سایر گونههای حشرات و حیوانات و همچنین باید قابل تجزیه شدن در محیط باشد تا بعد از برداشت محصول اثری از آن باقی نماند و در تمام قسمتهای گیاه (ریشه، ساقه و برگ) موجود باشد تا تمام این قسمتها را مصون سازد.
هدف از مهندسی ژنتیک در گیاهان چیست؟
هدف از مهندسی ژنتیک در گیاهان انتقال یک یا چند ژن به گیاه میباشد که در صورت موفقیت یک ویژگی جدید به گیاه میبخشند. این ویژگی جدید معمولاً در گیاهان هم خانواده یافت نمیشود. به همین دلیل انتقال ژن یا ژنهای عامل این ویژگی، که گاهی در گیاهان غیر هم خانواده یا حتی موجود زنده دیگر مانند یک گونه ی باکتری موجود میباشد، از طریق روشهای متداول اصلاح نباتات محقق نخواهد شد. . نمونههای استفاده از گیاهان تراریخته با صفتی چون مقاومت به یک آفت، بیماری یا خشکی را میتوان در کشاورزی مدرن یافت. گیاهان تراریخته در صنعت داروسازی جهت تولید صنعتی برخی ترکیبات با کاربرد پزشکی نیز استفاده میشوند.
پیشگامان محصولات تراریخته کدام کشور ها هستند؟
شرکت مونسانتو بزرگترین شرکت تولید کننده بذر تراریخته در دنیا است یک شرکت اسرائیلی و زنجیره ای است. شرکت مونسانتو در ابتدا یک شرکت تولیدکننده مواد شیمیایی مانند ساخارین، د.د.ت، آلایندههای خطرناک مانند PCBS یا ترکیبات پلی کلره بی فنیل و عامل نارنجی بوده، در حال حاضر به عظیمترین شرکت جهان در عرصه فناوریهای زیستی تبدیل شده است. از سوی دیگر مونسانتو در کنار ترکیبات علفکش، گیاهانی را تولید میکند که در مقابل این ترکیبات مقاوم هستند. در حالحاضر در ژنوم بخش عمدهای از گیاهان تولیدشده توسط این شرکت مانند دانههای روغنی سویا و کانولا گونهای از کلزای تراریخته، ذرت و چغندر قند این ژنهای مقاوم به کار گرفته شدهاند.
مراحل تولید محصولات تراریخته
- یافتن صفات تازه
- دستیابی به ژنها
- الحاق ژن تازه به ژنوم گیاهی
- دالانهای رشد و گلخانههای خودکار
- کاشت با تراکتور هوشمند
- زمان آشکارشدن ژنها
مراحل تولید محصولات تراریخته
- یافتن صفات تازه
- دستیابی به ژنها
- الحاق ژن تازه به ژنوم گیاهی
- دالانهای رشد و گلخانههای خودکار
- کاشت با تراکتور هوشمند
- زمان آشکارشدن ژنها
مضرات محصولات تراریخته
- واکنش آلرژیک: دستکاری ژنتیکی باعث ایجاد پروتئینهایی در گیاه یا جانور جدید میشود که ممکن است برای بدن انسان به عنوان عامل بیگانه شناسایی شده و منجر به ایجاد واکنش آلرژیک شود.[
- نامناسب برای محیط زیست: بقایای این جانداران برای محیط زیست نامناسب است و تا مدتها به صورت مخفی در طبیعت باقی میماند
- کاهش تنوع زیستی: تغییرات ژنتیکی باعث آسیب به برخی ارگانیسمها (مانند آفات و حشرات) در اکوسیستم میشود و از تنوع زیستی آنها میکاهد.
- کاهش کارایی آنتی بیوتیکها: به دلیل تغییرات ژنتیکی، این محصولات به ویروسها و باکتریها مقاوم میشوند؛ خاصیت آنتی بیوتیکی خود را در بدن اعمال میکنند و از کارایی آنتی بیوتیکهای دارویی میکاهند.
- طعم غیر متداول: به دلیل تغییر در ساختار این محصولات، طعم متفاوتی خواهند داشت.
- نامناسب از جهت تغذیهای برای انسانها: این محصولات باعث ایجاد بیماریهای جدید در انسان میشوند و در بسیاری از گونههای حیوانات مانند موشها و پروانهها باعث مرگ شدهاند.
- سلاح بیولوژیک: بسیاری از کشورها از این محصولات به عنوان سلاح بیولوژیک علیه دشمنان خود استفاده میکنند.
فواید محصولات تراریخته
- تولید محصولات قوی تر: محصولات تراریخته در برابر بیماریها مقاوم هستند.
- محافظت محیط در برابر سموم: به دلیل اینکه محصولات تراریخته نیاز کمتری به سم پاشی از طریق مواد شیمیایی دارند باعث محافظت محیط در برابر سمپاشی و آفتکشها میشوند.
- ماندگاری بیشتر محصولات: با تغییر در ساختار ژنی این محصولات، بدون نیاز به ماده اضافهای محصولات مدت زمان بیشتری با کیفیت باقی میمانند.
- جنگل زدایی کمتر: با افزایش جمعیت دنیا، نیاز به تخریب جنگلها بیشتر میشود اما اگر غذای کافی برای این جمعیت فراهم شود نیازی به جنگل زدایی نیست.
- کاهش گرم شدن زمین: در صورت دستکاری ژنتیکی گیاهان آنها میتوانند دی اکسید کربن بیشتری مصرف کرده و اکسیژن بیشتری را به اتمسفر برسانند که پدیده گلخانهای را کاهش میدهد و باعث کاهش گرم شدن زمین میشود.
- کاهش قیمت غذا: اگر تولید محصولات زیاد شود قیمت آنها کاهش مییابد.
- تولید محصولات جدید: با دستکاری ژنتیکی محصولاتی به دست میآید که میتوانند در هر محیطی رشد کنند. مثلاً تولید گوجه فرنگی در زمین نمکی.
- مقاومت در برابر حشرات: این محصولات به دلیل مقاومت در برابر حشرات نیاز کمتری به حشره کشها دارند.
